سبد خرید شما خالی است
تاثیر همایشهای علمی بر رتبه علمی دانشگاهها و پژوهشگران
توسط : آناهید گستر خلیلی
تاثیر همایشهای علمی بر رتبه علمی دانشگاهها و پژوهشگران
مقدمه
در عصر کنونی بیشتر از هر زمان دیگری دانشگاهها و پژوهشگران در حال رقابت علمی هستند. نظامهای رتبه بندی بین المللی به منظور سنجش جایگاه علمی دانشگاهها معیارهای متعددی از جمله تعداد مقالات منتشر شده، میزان استنادها، همکاریهای بین المللی و تاثیر اجتماعی پژوهشها را در نظر میگیرند، در این میان، همایشهای علمی به عنوان یک ابزار کلیدی، نقشی پررنگ در ارتقای این شاخصها ایفا میکنند. ما در این مقاله به بررسی تاثیر همایشهای علمی بر رتبه علمی دانشگاهها و جایگاه پژوهشگران میپردازیم.
تعریف و ماهیت همایشهای علمی
به رویدادی که در آن پژوهشگران، اساتید و دانشجویان گرد هم میآیند تا دستاوردهای پژوهشی خود را ارائه دهند، نقد و بررسی کنند و با یکدیگر تعامل داشته باشند، همایش علمی میگویند. این رویدادها میتوانند:
- در سطح کشوری یا بین المللی باشند.
- در قالب کنفرانس، کنگره، سمینار یا کارگاه برگزار شوند.
- به صورت مجازی یا حضوری باشند.
تبادل دانش، شبکه سازی علمی و ارتقای کیفیت پژوهشها هدف اصلی این همایشهاست.
نقش همایشها در ارتقای رتبه علمی دانشگاهها
1.افزایش تولید علمی و استنادها
مقالات ارائه شده در گردهماییهای علمی غالبا در پایگاههای علمی ثبت میشوند که این امر باعث افزایش تعداد مقالات و استنادها میشود که جزء معیارهای اصلی رتبه بندی دانشگاههاست.
2.گسترش همکاریهای بین المللی
حضور دانشگاهها در همایشهای بین المللی زمینه ساز پروژهها و انتشار مقالات مشترک میشود. یکی از شاخصهای مهم در رتبه بندی جهانی همین همکاریهای بین المللی است.
3.ارتباط دانشگاه با صنعت
نشستهای تخصصی پلی میان دانشگاه و صنعت ایجاد میکنند که این ارتباط به شکلگیری پروژههای کاربردی و افزایش تاثیر اقتصادی و اجتماعی پژوهشها منجر میشود.
4.ارتقای فرهنگ پژوهش
برگزاری همایشها انگیزه دانشجویان را برای نگارش مقاله و شرکت در پژوهشهای علمی افزایش میدهد که این امر باعث میشود تا تولید علمی دانشگاه هم رشد کند.
نقش همایشها در ارتقای جایگاه پژوهشگران
شناخته شدن در جامعه علمی: ارائه مقاله یا پوستر در همایشها باعث میشود که پژوهشگرها در سطح ملی و بین المللی دیده شوند.
دریافت بازخورد علمی: پژوهشگران پس از ارائه یافتههای خود نقدها و پیشنهادهای سازنده دریافت میکنند که باعث میشود کیفیت تحقیقاتشان ارتقا یابد.
تقویت مهارتهای ارتباطی: شرکت در پنلها و بحثهای علمی توانایی پژوهشگران برای ارائه و دفاع از ایدهها را تقویت میکند.
افزایش شاخصهای فردی: مقالات ارائه شده در همایشها در پایگاههای علمی منتشر میشوند که به افزایش استنادها و شاخصهای فردی کمک میکنند.
چالشها و نقدها
با وجود مزایای فراوان، برخی همایشها با چالشهایی هم مواجه هستند:
- پذیرش مقالات ضعیف بدون داوری دقیق که منجر به کاهش جایگاه علمی همایش میشود.
- هزینه شرکت در همایشهای بین المللی بالاست.
- برخی همایشها نمایشی و به منظور رزومه سازی هستند.
- عدم پیگیری نتایج و خروجیهای همایشها
راهکارهای ارتقای اثربخشی همایشها
راهکارهای زیر برای افزایش اثر گذاری همایشها، پیشنهاد میشود:
- داوری علمی دقیق برای پذیرش مقالات
- حمایت مالی از پژوهشگران به منظور کاهش هزینهها
- پیگیری نتایج همایشها و تبدیل خروجیها به پروژههای پژوهشی
- بین المللی سازی همایشها با دعوت از پژوهشگران خارجی
نقش فناوریهای نوین در همایشهای علمی
با گسترش فناوریهای دیجیتال، همایشها به صورت مجازی و آنلاین برگزار میشوند که امکان حضور پژوهشگران از سرتاسر جهان را بدون محدودیت جغرافیایی فراهم کردهاند. بهره گیری از هوش مصنوعی و داده کاوی برای تحلیل مقالات ارائه شده و شناسایی روندهای علمی منجر به ارتقای کیفیت همایشها میشود. همچنین پلتفرمهای شبکه سازی علمی ارتباطات پایدار میان پژوهشگران حتی بعد از پایان همایش ایجاد میکنند.
همایشهای علمی و دیپلماسی علمی
همایشها به عنوان بستری برای دیپلماسی عمل میکنند و روابط بین کشورها را نیز تقویت مینمایند. پژوهشگران با حضور در این رویدادها علاوه بر تبادل دانش، به ایجاد اعتماد علمی و فرهنگی میان ملتها کمک میکنند که این امر منجر به ارتقا جایگاه دانشگاهها و کشورها در عرصه بین المللی میشود.
ارزیابی و سنجش اثربخشی همایشها
برای سنجش اثربخشی همایشها باید شاخصهای کمی همچون تعداد مقالات ارائه شده، میزان استنادها و تعداد همکاریهای شکل گرفته را در نظر گرفت. همچنین یک سری شاخصهای کیفی مثل میزان نوآوری مقالات، کیفیت داوری علمی و سطح مشارکت بین المللی هم اهمیت دارند. شاخصهای اجتماعی نیز شامل تاثیر همایش بر سیاست گذاری علمی، ارتباط با صنعت و جامعه هستند.
نقش همایشهای علمی در ارتقای برند دانشگاه
دانشگاهها علاوه بر تولید دانش، نیازمند ساختن یک برند علمی معتبر نیز هستند. حضور فعال در همایشهای بین المللی باعث میگردد که نام دانشگاه در سطح جهانی شناخته شود. این شناخته شدن نه تنها در ارتقای رتبه دانشگاه اثر دارد، بلکه در جذب سرمایه گذارهای پژوهشی و دانشجویان بین المللی نیز موثر است.
تاثیر همایشها بر جذب منابع مالی و حمایتهای پژوهشی
همایشها فرصتی به منظور معرفی توانمندیهای دانشگاه و پژوهشگران به نهادهای حمایتی و سرمایه گذاران هستند. بسیاری از پروژههای بزرگ پژوهشی پس از معرفی در همایشها مورد توجه قرار میگیرند و حمایت مالی دریافت میکنند. این امر جایگاه دانشگاه در شاخصهای اقتصادی و پژوهشی را ارتقا میدهد.
همایشهای علمی و توسعه مهارتهای نرم پژوهشگران
پژوهشگران علاوه بر دانش تخصصی، نیازمند مهارت نرم مانند مدیریت زمان، کار تیمی، مذاکره و ارائه موثر میباشند. همایشها برای تمرین این مهارتها محیطی واقعی فراهم میکنند. پژوهشگری که بتواند ایدههای خودش را به خوبی ارائه دهد، شانسش برای همکاری و دیده شدن بیشتر خواهد شد.
نقش همایشها در سیاست گذاری علمی و آموزشی
نتایج و مباحثی که در همایشها مطرح میشوند اغلب به سیاستگذاریهای عملی و آموزشی راه مییابند. دانشگاهها و دولتها از خروجی این رویدادها در جهت تعیین اولویتهای پژوهشی و آموزشی استفاده میکنند. در نتیجه همایشها علاوه بر رتبه علمی بر آینده نظام آموزشی و پژوهشی کشور نیز اثرگذارند.
همایشهای علمی و مسئولیت اجتماعی دانشگاهها
دانشگاهها با برگزاری همایشها میتوانند به وظیفه خود در حل معضلات اجتماعی کمک کنند. موضوعاتی مثل سلامت عمومی، محیط زیست و عدالت اجتماعی در همایشها مطرح میگردند و دانشگاهها با ارائه راهکارهای علمی، مسئولیت اجتماعی خود را به نمایش میگذارند. این امر جایگاه دانشگاه در شاخصهای تاثیر اجتماعی را ارتقا میدهد.
آینده همایشهای علمی
آینده همایشهای علمی به سوی ترکیبی شدن(حضوری – مجازی) حرکت میکند تا دسترسی بیشتری فراهم گردد. از ویژگیهای همایشهای آینده تمرکز بیشتر بر چالشهای جهانی مانند تغییرات اقلیمی، سلامت عمومی و هوش مصنوعی خواهد بود. همچنین بهره بردن از ابزارهای تعاملی به منظور افزایش مشارکت فعال پژوهشگران اهمیت خواهد یافت.
کلام آخر
همایشهای علمی تنها رویدادهایی به منظور ارائه مقالات و نتایج پژوهشها نیستند، بلکه به عنوان موتور محرک ارتقای جایگاه علمی دانشگاهها و پژوهشگران عمل میکنند. این رویدادها با فراهم نمودن بستری به منظور افزایش تولید علمی، ارتقای استنادها، گسترش همکاریهای بین المللی، ارتباط با صنعت و توسعه مهارتهای فردی پژوهشگران، نقشی کلیدی در بهبود رتبه علمی ایفا میکنند.
از سویی دیگر، گردهماییهای پژوهشی به دانشگاهها کمک میکنند تا برند علمی خودشان را بسازند، منابع مالی جذب کنند و در سیاست گذاریهای علمی و آموزشی اثرگذار باشند. پژوهشگران نیز از طریق شرکت در این رویدادها فرصتی برای دیده شدن، دریافت بازخورد، تقویت مهارتهای ارتباطی و افزایش شاخصهای علمی فردی به دست میآورند.
مشکلاتی مانند هزینههای بالا، کیفیت پایین برخی از همایشها و نمایشی بودن بعضی رویدادها با مدیریت علمی دقیق، داوری شفاف، حمایت مالی و بهره گیری از فناوریهای نوین قابل برطرف شدن هستند.
آینده رویدادهای علمی نیز با ترکیب حضوری و مجازی، تمرکز بر چالشهای جهانی و استفاده از ابزارهای تعاملی روشنتر از گذشته خواهد بود.
سرانجام، میتوان گفت که همایشهای علمی علاوه بر ارتقای رتبه دانشگاهها و پژوهشگران به توسعه علمی، فرهنگی و اجتماعی جوامع نیز یاری میرسانند. دانشگاهها و پژوهشگرانی که به شکل فعال و موثر در این رویدادها حضور دارند، شانس بیشتری به منظور تثبیت جایگاه علمی خود در سطح ملی و بین المللی خواهند داشت.