سبد خرید شما خالی است
تکنیکهای تعامل موثر با استاد در کلاسهای آنلاین
توسط : آناهید گستر خلیلی
تکنیکهای تعامل موثر با استاد در کلاسهای آنلاین
مقدمه
با پیشرفت فناوری و گسترش آموزش مجازی، رابطه میان استاد و دانشجو وارد مرحله تازهای شده است. دیگر از محیط فیزیکی کلاس، نگاههای رو در رو، زبان بدن و تعامل در راهروها خبری نیست. بلکه همه چیز به وسیله فناوری و در قاب یک صفحه نمایش شکل میگیرد. این تغییر، علاوه بر اینکه فرصت تازهای برای یادگیری ایجاد نمود، چالشی جدی برای حفظ کیفیت ارتباط هم محسوب میشود. در این شرایط است که تعامل موثر با استاد به یک مهارت ضروری و عاملی تعیین کننده به جهت موفقیت آموزشی محسوب میشود.
تعامل موثر در کلاس آنلاین شامل ترکیبی از مهارتهای فنی و ارتباطی، مدیریت زمان و استفاده بهینه از ابزارهای دیجیتال است. لازم است که دانشجو بداند که چگونه حضورش در فضای مجازی را به شکل سازنده و فعال نشان دهد و استاد نیز ضرورت دارد بتواند با بهره گیری از تکنیکهای آموزشی، ارتباطات انسانی را در محیط مجازی که به صورت ذاتی سرد و بی روح است زنده نگه میدارد.
آماده سازی پیش از کلاس
آماده سازی پیش از ورود به کلاس، اولین گام برای تعامل موثر است. لازم است دانشجو از کیفیت اینترنت و تجهیزات خود مطمئن باشد، زیرا که قطع و وصل شدن صدا یا تصویر، علاوه بر جریان یادگیری ارتباط روانی با استاد را نیز مختل میکند. آشنایی با پلتفرم آموزشی و امکانات آن، همچون اتاقهای فرعی، تخته سفید یا ابزارهای نظرسنجی به دانشجو کمک میکند تا در لحظه نیاز، بتواند بدون سردرگمی وارد تعامل شود. علاوه بر اینها، مرور مطالب جلسه گذشته و آماده سازی پرسشها، ذهن دانشجو را برای مشارکت فعال آماده میکند.
آغاز کلاس و ایجاد ارتباط
شروع کلاس آنلاین، لحظهای حساس برای شکل گیری فضای ارتباطی است. استاد در شروع کلاس میتواند با طرح پرسشهای ساده یا فعالیتهای کوتاه، فضای یخ زده مجازی را گرم کند. دانشجو نیز باید با حضور فعال، روشن بودن دوربین و پاسخ گویی به پرسشها، نشان دهد که برای یادگیری آمادگی کامل دارد. این لحظه، فرصتی برای ایجاد اعماد متقابل است، اعتماد به اینکه کلاس آنلاین همانند کلاس حضوری میتواند، بستری برای یادگیری واقعی باشد.
تعامل در جریان کلاس
در جریان کلاس، پرسشگری فعال نقشی کلیدی دارد. دانشجو نباید صرفا شنونده باشد، بلکه باید با طرح پرسشهای مرتبط، مسیر بحث را زنده نگه میدارد. پرسشهایی که استاد را به توضیح عمیقتر و دانشجو را به تفکر بیشتر وادار میکند، بهترین ابزار برای ایجاد تعامل هستند.
در این میان، ابزارهای دیجیتال نیز اهمیت فراوان دارند. استفاده از نظرسنجیهای آنلاین، اتاقهای فرعی یا تختههای اشتراکی، امکان تعامل چند جانبه و مشارکت گروهی را فراهم مینماید. این ابزارها، جایگزین همان فعالیتهای گروهی در کلاس حضوری هستند و اگر به درستی استفاده شوند، میتوانند کیفیت یادگیری را افزایش دهند.
در کنار اینها، زبان بدن و ارتباط غیر کلامی نباید فراموش گردد. تماس چشمی با دوربین، تغییر تن صدا و استفاده از حرکات دست در محدودهی کادر، همه به ایجاد حس حضور و ارتباط انسانی کمک مینمایند. هر چند که فضای آنلاین محدودیتهایی دارد، اما با اندکی خلاقیت میتوان این محدودیتها را به فرصت تبدیل نمود.
پایان کلاس و استمرار ارتباط
پایان کلاس، فرصت مناسبی برای جمع بندی و تثبیت یادگیری است. استاد لازم است که نکات کلیدی را مرور نماید و دانشجو نیز میتواند پرسشهای پایانی خود را مطرح کند. در این مرحله، بازخورد متقابل اهمیت زیادی دارد، چرا که به استاد کمک میکند روش تدریس خود را بهبود بخشیده و به دانشجو نشان میدهد که نظرش ارزشمند است.
اما تعامل موثر صرفا محدود به زمان کلاس نیست. خارج از کلاس، گروههای گفتگو در شبکههای اجتماعی یا فرمهای آموزشی، بستری به منظور ادامه بحثها و پرسشها فراهم مینمایند. یکی دیگر از فرصتها استاد و دانشجو را از سطح آموزشی فراتر برده و به یک همکار حرفهای تبدیل نماید.
مدیریت زمان و نظم
یکی از چالشهای کلاس آنلاین، جلوگیری از بی نظمی و مدیریت زمان است. برای عبور از این چالش لازم است که استاد با استفاده از سیستم نوبت دهی و تقسیم زمان، فرصت برابر برای همه دانشجویان فراهم کند. دانشجو نیز باید با رعایت نظم، از قطع صحبت دیگران یا ارسال پیامهای بی مورد در چت خودداری نماید. قانون سادهای مانند«سه ثانیه سکوت پس از پرسش» میتواند به همه فرصتی برای فکر کردن بدهد تا کیفیت تعامل افزایش یابد.
چالشها و راهکارها
البته لازم است بدانید که تعامل در کلاس آنلاین بدون چالش نیست. کاهش مشارکت، مشکلات فنی و احساس انزوا جزء موانع اصلی هستند. استاد برای مقابله با این مشکلات، میتواند از فعالیتهای گروهی به منظور افزایش انگیزه استفاده کند. دانشجو نیز لازم است با داشتن اینترنت پشتیبان یا نسخهی موبایل نرم افزار، آمادگی لازم را داشته باشد. برای عبور از احساس انزوا نیز میتوان از فعالیتهای اجتماعی و یادگیر همراه با سرگرمی بهره برد.
نقش دانشجو در تعامل موثر
دانشجو در تعامل موثر نقش پررنگی دارد. لازم است دانشجو پرسشگری و مشارکت را جدی بگیرد و به استاد بازخورد سازنده ارائه بدهد. این رویکرد، علاوه بر اینکه باعث افزایش کیفیت یادگیری فردی میشود. بلکه به بهبود کلی فضای آموزشی نیز کمک مینماید.
نقش استاد در تعامل موثر
پس از بررسی نقش دانشجو، به سراغ نقش استادی میرویم. استاد نه تنها انتقال دهندهی دانش است، بلکه انگیزه بخش دانشجویان و تسهیل کننده ارتباط نیز محسوب میشود. او لازم است که با طراحی فعالیتهای متنوع، استفاده از مثالهای کاربردی و ایجاد یک فضای امن برای پرسشگری، تعامل را تقویت نماید. همچنین استاد باید تفاوتهای فردی دانشجویان را نیز در نظر بگیرد و امکان مشارکت را با انعطاف در روش تدریس برای همه دانشجویان پدید آورد.
اهمیت بازخورد دو طرفه
قلب تپنده تعامل آموزشی، بازخورد است. اگر دانشجو صرفا دریافت کننده اطلاعات باشد، یادگیری سطحی خواهد بود. بازخورد استاد به دانشجو باعث میشود تا مسیر یادگیری روشنتر شود و بازخورد دانشجو به استاد، کیفیت تدریس را ارتقا میدهد. در کلاس آنلاین، این بازخورد میتواند به وسیله فرمهای دیجیتال، پیامهای کوتاه یا حتی نظرسنجیها در چت ارائه شود. بازخورد لازم است که سازنده، با حفظ احترام طرف مقابل و مبتنی بر شواهد باشد تا به شکل واقعی اثرگذار باشد.
نقش فناوری در تسهیل تعامل
فناوری نه تنها یک ابزار ارتباطی، بلکه بستری برای نوآوری در تعامل است. استفاده از پلتفرمهای یادگیری مدیریت شده، اپلیکیشنهای تعاملی و ابزارهای هوش مصنوعی میتواند تجربه یادگیری را شخصی سازی نماید. برای مثال سیستمهای تحلیل دادهLMS)) میزان مشارکت دانشجویان را بسنجند و به استاد نشان دهند که کدام بخشها نیازمند تقویت هستند. فناوری همچنین امکان ضبط جلسات و مرور مجدد را فراهم میآورد که این خود نوعی تعامل غیر مستقیم با استاد است.
ابعاد روانشناختی تعامل آنلاین
تعامل موثر صرفا به ابزار و تکنیک محدود نمیگردد، بلکه جنبههای روانشناختی نیز دارند. احساس تعلق، کاهش اضطراب و انگیزه درونی از عوامل کلیدی هستند. استاد باید فضایی ایجاد نماید که دانشجو احساس امنیت کند و بدون ترس از قضاوت به راحتی پرسش خود را مطرح نماید. دانشجو نیز باید با اعتماد به نفس و مدیریت هیجانات، به صورت فعالانه در کلاس حضور داشته باشد. این ابعاد در روانشناختی، کیفیت تعامل را به سطحی انسانی و عمیق ارتقا میدهند.
آینده تعامل در آموزش آنلاین
در دنیای امروز با پیشرفت فناوریهای نوین مانند واقعیت مجازی(VR)، واقعیت افزوده((AR و هوش مصنوعی، تعامل استاد و دانشجو در کلاسهای آنلاین وارد مرحله تازهای شده است. تصور نمایید که دانشجو در یک محیط سه بعدی با استاد و همکلاسیها تعامل کند یا از طریق شبیه سازیهای هوشمند، تجربه یادگیری عملی داشته باشد. آینده تعامل آنلاین، ترکیبی از فناوری پیشرفته و رویکردهای روانشناختی خواهد بود که آموزش را به یک تجربه همه جانبه تبدیل نماید.
کلام آخر
لازم است بدانید که تعامل موثر با استاد در کلاسهای آنلاین، یک مهارت چند وجهی است که شامل آمادگی فنی، مهارتهای ارتباطی، مدیریت زمان و استفاده هوشمندانه از ابزارهای دیجیتال است. این مهارتها به افزایش کیفیت یادگیری منجر میشود و آموزش را به فرآیندی انسانی، فعال و سرگرم کننده تبدیل میکند. اگر استاد و دانشجو هر دو به اهمیت این تعامل واقف باشند و البته برای آن تلاش کنند، کلاس آنلایین میتواند جایگزین کلاس حضوری شود و تجربهای غنی و با کیفیت از آموزش را فراهم آورد.